روانشناسی رنگ ها در معماری
هر رنگ تأثیر فیزیکی و روحی خاصی را بر روی بیننده می گذارد و افراد واکنش های متفاوتی نسبت به رنگهای مختلف از خود نشان می دهند. محققان تاکنون نتوانسته اند یک سیستم منسجم جهانی که قادر به دسته بندی کلیه واکنش های افراد نسبت به رنگهای مختلف باشد را پایه ریزی نمایند و معتقدند که عکس العمل افراد به فاکتورهای متعددی نظیر فرهنگ، جنسیت، سن، موقعیت احساسی و ذهنی، تجربه های خاص فردی بستگی دارد. البته نوع و شدت این واکنش ها نیز منحصر به فرد است. روانشناسی رنگها یک شاخه نظری نیست که تنها به بخش آکادمیک محدود شود، بلکه گستره تحقیقات این موزه در زندگی روزمره عموم مردم نمود پیدا می کند.
آبی :
آبی رنگی آرام و درونگرا است که بیننده را به سمت خود می کشاند و به او آرامش می بخشد. آبی چشم را به خود متوجه می سازد و موجب تقویت آن می گردد. انسان هایی که رنگ آبی را انتخاب می کنند به طورکلی آرامش دوست، صمیمی معنوی هستند و دوست دارند عميقا فکر کنند.
رنگ آبی در معماری ایرانی- اسلامی نشانه ای از ایمان است. (مثل رنگ آبی که در کاشی کاری ها و گنبدهای مساجد مشاهده می کنیم.) رنگ آبی نماد آب و آسمان و نشانه فناناپذیری است. از مشخصات کلی آبی ابراز صمیمیت، وفاداری، تفکر، سکوت و اتحاد هست. آبی را همچنین می توان رنگ نظم و ترتیب دانست. اشياء و فضاهای آبی رنگ، مشخص و منظم به نظر می رسند. رنگ آبی از نظر مزه شیرین است و در تبلیغات در بسته بندی شکر و نظایر آن از بسته هایی به رنگ آبی استفاده میشود.
آبی رنگ حرکت دورانی است و به همين دليل از میان اشکال هندسی با دایره توافق دارد. موسیقی رنگ آبی با نوای نی و فلوت هماهنگ است. رنگ آبی ضربان قلب و تنفس را آرام می سازد و حالت استراحت عمومی پس از مشاهده این رنگ به بیننده دست می دهد و در او احساس رضایت ایجاد می کند.
سبز :
سبز، رنگ طبیعت است. رنگ سبز توان آرامش بخشی فراوانی دارد. سبز رنگی است معتدل و یکرنگ آبی ملایم و يكرنگ زرد، در خود دارد. افرادی که خواهان هیجان هستند و اشخاصی که طالب آرامش اند، هر دو دسته رنگ سبز را می پسندند.
سبز آمیزه ای است از دانش (زرد) و ایمان (آبی). سبز از جمله رنگ های اسلامی هست که در پرچم بسیاری از کشورهای اسلامی به کار رفته است. سبز نشانه آبادانی، قدرت اراده، اعتماد به نفس، امیدواری، آرامش، امید رویش، ترقی و جوانی است. سبز همچنین نشان دهنده طرز تفکر بهتر و صبر و شکیبایی و پایدارید برابر ناملایمات زندگی و پیش آمدهای ناگهانی است. وقتی سبز متمایل به زرد میشود(سبز زرد)، احساس آمدن بهار و نیروی جوانی را القا میکند. درصورتیکه رنگ سبز به آبی متمایل شود بر جنيه و احساس روحانیت آن افزوده می شود.
سبز ازنظر مزه، طعم سبزی ها را می دهد(ملس). سبز روشن كمی ترش و سبز تیره، شور به نظر می رسد. رنگ سبز قابلیت میکروب پذیری اش کم است. موسیقی سبز ویولن است و چون سبز از دورنگ اصلی تشکیل شده است، موسیقی آن نیز باید از آنجایی که رنگ سبز القاکننده آرامش است برای برخی از محل های کار و لوازم آن انتخاب می شود. (مثل اتاق جراحی و روپوش جراحان به رنگ سبز است.)
در فضاهایی که نیاز به استراحت و تمرکز است رنگ سبز کاربرد دارد. مانند اتاق خواب، تالارهای سخنرانی و… به رنگ سبزی که دو واحد زرد و یک واحد آبی داشته باشد، سبز زرد می گویند که بهترین رنگ برای اتاق مطالعه و کتابخانه است.
زرد :
رنگ زرد نماد خورشید است و روشن ترین گل ها رتبه یاد می آورد. زرد بیان کننده حقیقت و نور است. زندگی در فضایی آراسته با رنگ زرد، انسان را بسیار فعال و پر حرارت می کند. در رنگ درمانی، بیماران درون گرا، گوشه گیر و بی حال را با تأثیر مداوم رنگ زرد، فعال می کنند. افرادی که به رنگ زرد علاقه دارند، آدم هایی احساساتی، پرشور، با حرارت، جوینده، امیدوار و پرنشاط هستند. رنگ زرد هیجانی ملایم تر از قرمز القا می کند به همین دلیل رنگی فرح بخش است. زرد، رنگ بیدار ماندن، بی خوابی، هیجان، اضطراب و تلاطم فکری هم هست. زرد همچنین رنگ هوش، ذکاوت، فهم و دانایی است. وقتی رنگ زرد روی زمینهای تاریک قرار میگیرد حالتی بشاش و امیدوارکننده پیدا می کند. رنگ زرد تیره نشان دهنده دروغ، خیانت، بی اعتمادی و شک است. رنگ زرد از آنجایی که جزو رنگ های گرم هست.
رنگ زرد در تطابق با فرم مثلث و هر شکل نوک تیز و مثلثی شکل است. مزه زرد، مزه ترش و مزه مرکبات است. رنگ زرد از نظر موسیقی به نوای ترومپت یا نواهای شبیه به آن نزدیک است. زرد باعث تحریک قوای فکری می شود به همین جهت در فضاهایی که مربوط به بحث و تبادل نظر است بیشتر از رنگ زرد استفاده می کنند. رنگ زرد در انسان، احساس سبکی و راضی بودن به وجود می آورد. در شمایل ها و پرده های نقاشی برای نشان دادن حالت روحانی مقدسان از هاله ای به رنگ زرد طلایی با طلایی استفاده شده است. رنگ زرد، آغاز بهار است.
قرمز :
رنگ قرمز مظهر حیات و زندگی و نماد آتش و خون و به طور كلي القاکننده آتش و گرما است. این رنگ هیجانات، تحرک و فعالیت زیاد را القا می کند. کسانی که قرمز را دوست دارند پرانرژی، ورزش دوست و پرقدرت هستند. قرمز اصلی و خالص هیچ گرایشی به زرد آبی ندارد. در تابستان رنگ قرمز، درجه حرارت هوا را بیشتر جلوه می دهد. با مشاهده قرمز ضربان قلب شدت پیدا میکند و فشارخون بالا می رود. رنگ قرمز بیانگر عشق، اشتیاق، پیروزی، موفقیت و غلبه بر مشکلات هم هست.
قرمز نارنجی نشان دهنده عشق زمینی و قرمز آبی بیان کننده عشق آسمانی است. قرمز خالص همیشه گرم و برونگرا و یادآور خون است. قرمز از نظر مزه هم همراه با هیجان و متناسب بامزه هایی مانند مزه تلخ و تند است. رنگ قرمز اشتها به غذا را در انسان تقویت می کند به همین جهت رنگ قرمز برای آرایه گری رستوران ها بسیار مناسب است. قرمز از نظر فرم با مربع و مستطیل و اشکال مشابه متناسب است. قرمز از نظر موسیقی با نوای ترومپت و جاز هماهنگی دارد. موارد استفاده رنگ قرمز بیشتر در سالن های گرد هم آیی، سخنرانی و از این قبیل اجتماعات است. قرمز، پایان تابستان و آغاز پاییز است.
نارنجی :
نارنجی، رنگ جوانی و شادابی و میوه های تازه رسیده و دارای حد اعلایی از گرماست. نارنجی رنگ سنین ۹ تا ۱۶ سال هست.رنگ نارنجی ضربان قلب را افزایش می دهد. هیجان نارنجی از زرد کمتر و اعتدال آن بیشتر است. نارنجی از نظر فرم با ذوزنقه مطابقت دارد. رنگ نارنجی در نقاشی در تابلوهایی که فضای پر هیجان دارند، استفاده می شود. کاربرد مناسب آن در معماری، استفاده در راهروهاست تا حس تحرک را القا کند و افراد در راهروها سریعتر حرکت کنند. فضای رستوران ها هم با رنگ نارنجی اشتها برانگیز تر می شود. نارنجی در مجاورت رنگ قرمز بالاترین درجه گرما را القا می کند.
بنفش :
رنگ بنفش از ترکیب دورنگ آبی و قرمز، یعنی سردترین و گرم ترین رنگ ها به وجود آمده است. پس طبيعت بنفش، هم سرد و هم گرم است. این ویژگی به بنفش حالتی اسرارآمیز می دهد. رنگ بنفش جذابیت خاصی دارد چرا که از طرفی بیننده را جذب و از سوی دیگر او را پس می زند. بنفش رنگ تردید و ناباوری است.
ظاهرش زیبا و گیراست و باطنش غمناک. بنفش را اگر در سطوح وسیع به کار گیریم حالت ترس را القا می کند، خصوصا اگر بنفش متمایل به ارغوانی باشد. گوته در مورد بنفش گفته که این رنگ اشاره ای است به ترس از آخرت. مزه رنگ بنفش گس است. از نظر فرم بنفش با بیضی هماهنگی دارد.
